Orlistat (ออริสแตท) หรือชื่อการค้าว่า ยา xenical (เซนิคอล) ถูกใช้เป็นยาลดความอ้วน มีกลไกการออกฤทธิ์โดยตัวยาจะไปช่วยยับยั้งเอมไซม์ gastric lipase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่สร้างมาจากกระเพาะอาหารและยังยับยั้ง pancreatic lipase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่สร้างจากกระเพาะตับอ่อน ทำหน้าที่ย่อยไขมันที่มีขนาดโมเลกุลใหญ่ให้กลายโมเลกุลเล็กลง เมื่อเอนไซม์ถูกยับยั้ง ทำให้ไขมันที่เป็นโมเลกุลขนาดใหญ่ไม่สามารถดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้ จึงถูกขับถ่ายเป็นไขมันออกทางอุจจาระ ดังนั้น orlistat จะออกฤทธิ์ได้ก็ต่อเมื่อมีอาหารที่มีไขมันอยู่เท่านั้น ไม่ว่าไขมันจะอยู่ในอาหารต่างๆ น้ำมัน หรือแม้แต่ไขมันในนม แต่การยับยั้งก็ไม่ได้ผลทั้งหมด ตัวยามีประสิทธิภาพดักไขมันได้ 30% ซึ่งแปลว่าไขมันที่เหลือยังคงอยู่ ดังนั้นไม่ได้แปลว่าการทานยาออริสแตทจะทานไขมันเท่าไหร่ก็ได้ ไม่อ้วน จึงเป็นความคิดที่ผิด
ออริสแตท หรือที่เรียกกันว่า ยาดักไขมันเป็นตัวยาที่อนุญาตให้จัดจำหน่ายโดยเภสัช ที่ร้านขายยยาเท่านั้น หรือออกโดยแพทย์ จัดเป็น “สารควบคุม” ซึ่งทาง FDA สหรัฐฯ อนุญาตให้ใช้กับการลดน้ำหนักระยะยาว แต่ก็ยังมีการห้ามไม่ให้ใช้นานเกินสองปี ตามข้อบ่งใช้ กำหนดว่าจะต้องเป็นผู้ที่มีค่า BMI มากกว่าหรือเท่ากับ 30 กิโลกรัมต่อตารางเมตร หรือ 27 กิโลกรัมต่อตารางเมตร ร่วมกับภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ อาทิเช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไขมันในเลือดสูง โดยที่คนไข้ได้รับการรักษาด้วยวิธีคุมอาหาร ออกกำลังกายและปรับพฤติกรรมแล้วแต่ไม่สามารถลดน้ำหนักได้ แพทย์จึงจะพิจารณาใช้ยาออริสแตทควบคู่ไปด้วย
แม้ว่าสารออริสแตท จะช่วยดักไขมันได้ส่วนหนึ่ง ของไขมันที่ทานไป ลดน้ำหนักได้ผลและผลข้างเคียงค่อนข้างน้อย และปัจจุบันพบว่าออริสแตทถูกลักลอบนำมาผสมในอาหารเสริมลดน้ำหนัก ซึ่งทาง อย. ยังไม่ได้มีการอนุญาตอย่างเป็นทางการเพราะยังมีผลข้างเคียงที่ต้องผ่านการดูแลจากแพทย์โดยเฉพาะ
1. อุจจาระเยิ้มจากมีน้ำมัน/ไขมันปน มีแก๊สในทางเดินอาหารมาก การกลั้นอุจจาระยากขึ้น
2. ถ่ายบ่อย ถ่ายเหลว รู้สึกไม่สบายในช่องท้อง หรือปวดท้อง ท้องอืดปวดช่องทวารหนัก
3. ปวดมวน คล้ายจะถ่ายแต่ไม่ถ่าย ไม่สบายท้องและผายลม
4. ทำให้วิตามินชนิดที่ละลายด้วยไขมันมีปะสิทธิภาพลดลง
รับตรวจสารอันตรายในอาหารเสริม หากพบเห็นผลิตภัณฑ์ต้องสงสัยหรือลอบใส่สารออริสแตท ส่งตรวจสารได้ที่ : สสนส.สมาคมส่งเสริมนวัตกรรมด้านสุขภาพ
รับตรวจสารอันตรายในอาหารเสริม
รับตรวจสารอันตรายในเครื่องสำอาง
รับตรวจสารอันตรายในเครื่องดื่ม
รับตรวจสารอันตรายในยาสมุนไพร
รับตรวจไซบูทรามีน
ร้องเรียนผลิตภัณฑ์ไม่ได้มาตรฐาน